Mechanizm odwrotnego obciążenia przy usługach budowlanych

Autor: Małgorzata Nicewicz. Małgorzata Nicewicz jest managerem w firmie TPA, międzynarodowej grupie consultingowej oferującej rozwiązania biznesowe z zakresu doradztwa podatkowego, transakcyjnego, audytu finansowego i outsourcingu księgowego

Od 1 stycznia usługi budowlane wskazane w załączniku 14 do ustawy o VAT świadczone przez podwykonawców powinny być rozliczane na zasadzie odwrotnego obciążenia, co oznacza, że to nabywca tych usług jest odpowiedzialny za rozliczenie podatku. Choć nowe przepisy obowiązują już kilka miesięcy, ich zastosowanie budzi liczne wątpliwości. Kwestia prawidłowego rozliczenia usług budowlanych może okazać się istotna także dla przedsiębiorców prowadzących działalność w branży hotelowej. Zgodnie z przepisami obowiązującymi od stycznia 2017 r., nabywca usług budowlanych jest zobowiązany do rozliczenia VAT z tytułu tych usług, jeśli spełnione są poniższe warunki: • świadczona usługa stanowi roboty budowlane, wymienione w załączniku nr 14 do ustawy o VAT, • usługodawcą jest podatnik VAT, który nie korzysta ze zwolnienia podmiotowego, • usługobiorcą jest podatnik VAT czynny, • usługodawca świadczy te usługi jako podwykonawca. Zastosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia oznacza w praktyce, że usługodawca wystawia fakturę bez VAT (z opisem „odwrotne obciążenie”), a usługobiorca rozlicza VAT należny i jednocześnie zazwyczaj również VAT naliczony od tej transakcji. Wprowadzenie mechanizmu odwrotnego obciążenia podyktowane było zamiarem zminimalizowania ryzyka oszustw i nadużyć w zakresie opodatkowania VAT (w szczególności wyłudzeń VAT w branży budowlanej). Przerzucenie na nabywcę obowiązku rozliczenia VAT ma zapobiec sytuacjom, w których VAT należny nie zostaje wpłacony do urzędu skarbowego (np. usługodawca nie dopełnia tego obowiązku i „znika”), a VAT naliczony jest zwracany przez urząd usługobiorcy. KONSEKWENCJE BŁĘDNEGO ROZLICZENIA Prawidłowe rozliczanie VAT od usług budowlanych jest istotne, gdyż konsekwencje ewentualnych błędów mogą okazać się dotkliwe. Jeśli usługodawca wystawi błędnie fakturę z VAT, mimo że dana transakcja powinna zostać rozliczona przez nabywcę, to będzie zobowiązany zapłacić VAT należny z takiej faktury. Z kolei nabywcy nie będzie przysługiwało prawo do odliczania VAT z tej faktury (art. 88 ust. 3a pkt 7 ustawy o VAT). Jednocześnie na nabywcy ciąży obowiązek rozliczenia VAT z transakcji. Takie rozliczenie powinno być neutralne podatkowo dla nabywcy (VAT należny i naliczony wykazany w tej samej kwocie, w tej samej deklaracji). Jeśli jednak nabywca rozliczy transakcje po upływie trzech miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (z reguły – dzień wykonania usługi), to podatek należny trzeba będzie wykazać w deklaracji za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy (i zapłacić wraz z odsetkami). Tymczasem VAT naliczony będzie można odliczyć dopiero w deklaracji za bieżący okres. Sytuacja będzie wyglądała nieco inaczej, jeśli usługodawca wystawi fakturę bez VAT, mimo że dana usługa powinna zostać rozliczona na zasadach ogólnych (z VAT). Wówczas po stronie usługodawcy wystąpi zaległość podatkowa (niezapłacony VAT należny od tr [...]