Klauzula sumienia w usługach hotelarskich – okiem prawnika

Autor: Magdalena Świąder, Aleksander Zarzeka

Wyobraźmy sobie sytuację, w której do hotelu zgłaszają się goście o bardzo wyrazistych poglądach, chcący zorganizować konferencję na kontrowersyjny i nośny temat, oczywiście w asyście reflektorów ogólnopolskich mediów. Gości byłoby wielu, więc z perspektywy hotelu to przede wszystkim pewny dochód. Tylko temat konferencji budzi u właściciela obiektu jakiś wewnętrzny sprzeciw nie do przezwyciężenia. Czy może odmówić przyjęcia takich niepożądanych gości, bez ryzyka, że za parę dni wyląduje na jego biurku pozew lub, co może i gorsze, wezwanie do prokuratury? Zastanówmy się nad tym nieco głębiej. Czy od dawna zadeklarowana feministka walcząca o szerszy dostęp do aborcji ma obowiązek przyjąć do swojego hotelu przedstawicieli ruchu „pro-life” chcących prezentować zdjęcia obrazujące nieudane zabiegi aborcji? Albo czy głęboko wierzący właściciel hotelu, angażujący się lokalnie w inicjatywy katolickie (organizowane przez bliskiego przyjaciela rodziny, księdza), musi udostępnić swój obiekt osobom z ruchu LGBTQ (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Queer), skoro od lat wiadomo, że jest zwolennikiem tradycyjnego modelu rodziny? Proszę wybaczyć nam te – być może krzywdzące – uproszczenia. W kilku zdaniach trudno jest pokazać, z jakimi wątpliwościami może spotkać się przedsiębiorca, któremu zależy, by swoim biznesem nie przyczyniać się do rozpowszechniania obcych mu poglądów. Spójrzmy więc, jak kwestia odmowy świadczenia usług (zwana też w debacie publicznej kwestią klauzuli sumienia), uregulowana jest prawnie. Konstytucja i inne okoliczności Wolność sumienia i prawo do kierowania się jego wskazaniami mają swoje odzwierciedlenie w przepisach prawa. Konstytucja w art. 53 ust. 1 zapewnia każdemu wolność sumienia i religii. Każdy może mieć jednak różnorodne podpowiedzi od własnego sumienia. Czasami też, kierując się własnym sumieniem, można znacząco ograniczyć drugiej osobie jej wolność. Zabronić jej czegoś, co gwarantuje jej prawo. Dlatego też przepisy prawa w określonych wypadkach wprost wskazują, kiedy dana osoba może skorzystać z tzw. klauzuli sumienia, czyli odmówić wykonania określonych czynności tylko dlatego, że jest to sprzeczne z jej zasadami moralnymi. Artykuł 85 ust. 3 Konstytucji przewiduje możliwość odmowy pełnienia służby wojskowej tym obywatelom, którym nie pozwala na to moralność lub religia. Takie osoby musiałyby w zamian za to pełnić służbę zastępczą. Zastosowanie klauzuli sumienia dopuszczono także w wypadku niektórych zawodów. Lekarz, pielęgniarka i położna mogą odmówić udziału w procedurze medycznej sprzecznej z ich sumieniem, np. w przeprowadzeniu zgodnej z przepisami prawa aborcji. Uprawnienie to obwarowane jest określonymi warunkami: osoba taka musi [...]