Stawka VAT na wybrane produkty spożywcze

Autor: Małgorzata Nicewicz

Obecnie hotelowy gość może korzystać z wielu udogodnień nie wychodząc z pokoju, bez dzwonienia, bez jakiegokolwiek wysiłku. Jeśli nabierze ochoty na słodką lub słoną przekąskę, wystarczy że otworzy minibar, może też napić się kawy i herbaty, które często są dostępne w ramach wyposażenia pokoju. Niestety u przedsiębiorców prowadzących działalność w branży hotelowej ustalenie prawidłowej stawki VAT dla poszczególnych produktów spożywczych może wywołać silny ból głowy. WPolsce obowiązują trzy stawki VAT dla produktów spożywczych: • 5 proc. – na „podstawowe” produkty spożywcze np. ryby, oleje i tłuszcze zwierzęce i roślinne, pieczywo chrupkie, suchary, pieczywo tostowe i świeże, makarony, pierogi, kluski, orzechy laskowe i włoskie, winogrona, paprykę słodką, soki z owoców i warzyw, wyroby mleczarskie, • 8 proc. – na produkty przetworzone np. sosy, substytuty kawy, zupy i buliony, • 23 proc. – na pozostałe produkty spożywcze, niemieszczące się we wskazanych powyżej grupach. W praktyce, ustalenie prawidłowej stawki VAT budzi wiele wątpliwości, szczególnie w odniesieniu do towarów przeznaczonych do bezpośredniej konsumpcji przez ostatecznych odbiorców. Nabywcy takich towarów – jako ostateczni konsumenci/niepodatnicy – nie odliczą podatku VAT, więc zastosowanie niższej stawki pozwala przedsiębiorcom na obniżenie dla klientów ostatecznej ceny sprzedawanych produktów spożywczych. Na czym polega problem i co mówią sądy? Niestety, zastosowanie niższej stawki VAT do produktu niewymienionego wprost w ustawie obarczone jest ryzykiem zakwestionowania takiego podejścia przez organy podatkowe. Fiskus zasadniczo stoi na stanowisku, że zastosowanie obniżonej stawki opodatkowania jest wyjątkiem od standardowej stawki 23 proc., dążąc do zawężenia zakresu stosowania preferencyjnych stawek jedynie do produktów wymienionych wprost w przepisach. W praktyce dochodzi więc do sporów organów podatkowych z przedsiębiorcami, którzy – powołując się na zasady prawa unijnego – chcą stosować obniżone stawki VAT do produktów podobnych do tych wymienionych wprost w ustawie. Jak twierdzą przedsiębiorcy, opodatkowanie „podobnych” produktów spożywczych różnymi stawkami VAT mogłoby stanowić naruszenie zasady neutralności oraz zasady równego opodatkowania. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, akceptowanych i przywoływanych przez polskie sądy administracyjne, oceny podobieństwa produktów należy dokonać z punktu widzenia przeciętnego konsumenta. Trzeba porównać właściwości analizowanych towarów (skład, smak, funkcja), sprawdzić, czy zaspokajają te same potrzeby konsumenta, czyli czy wybór pomiędzy nimi jest uzależniony tylko i wyłącznie od preferencji określonego konsumenta, czy też na ten wybór wpływ mają określone cechy lub właściwości jednego towaru, których drugi towar nie posiada. Co więcej, wprawdzie NSA w wyroku z 16 listopada 2015 r. (sygn. akt I FSK 759/14) uznał, że „samo zawężenie w przepisach krajowych kategorii środków spożywczych, do których zastosowanie ma stawka obniżona nie daje podstaw do przyjęcia, że przepis krajowy jest sprzec [...]