26 marca w warszawskim hotelu Arche Poloneza z inicjatywy Leny i Władysława Grochowskich – laureatów prestiżowej nagrody Nansena i honorowych ambasadorów ONZ ds. Uchodźców w Polsce, odbyła się konferencję dotyczącą sytuacji mieszkaniowej uchodźców z Ukrainy. Patronat nad tym wydarzeniem objęło Biuro Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców (UNHCR) w Polsce oraz Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji (IOM). Wydarzenie było inauguracją cyklu spotkań “Każdy człowiek ma prawo do godnego życia”, organizowany przez Fundację Leny Grochowskiej.
Obecnie w Polsce przebywa ok. 1 mln uchodźców Ukrainy, którzy przyjechali po napaści Rosji na ich kraj, a około 20 proc. mieszka w różnego rodzaju ośrodkach zakwaterowania zbiorowego. Wciąż obowiązują tymczasowe rozwiązania i procedury, które zostały opracowane i wdrożone zaraz po wybuchu wojny.
– Uchodźców należy traktować jak gości, ponieważ znaleźli się w niezwykle trudnej, niezależnej od siebie sytuacji życiowej. Szczególnie po ich przejściach wymagają specjalnej opieki i ciepłego przyjęcia. Powinniśmy się z nimi solidaryzować. W końcu to wszystko dzieje się “tu i teraz”, a my decydujemy czy i jak zareagujemy. – mówi Władysław Grochowski, honorowy ambasador ONZ ds. Uchodźców w Polsce i prezes Grupy Arche. – Pamiętajmy też, że niezwykle cenne jest to, co uchodźcy mogą wnieść dla nas. Nawet w tym wielkim nieszczęściu może być wiele pozytywnych elementów. Przecież Polacy w swojej historii często też emigrowali i byli uchodźcami. Warto tu pamiętać jak byliśmy przyjmowani i co zrobiliśmy dla innych narodów. Czasy są tak niepewne, że nikt nie może wykluczyć znalezienia się w przyszłości w podobnej sytuacji
W dyskusji podczas konferencji wzięli również udział Maciej Duszczyk, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji, Christine Goyer – zastępca Przedstawiciela UNHCR w Polsce, Livia Styp-Rekowska, szefowa misji IOM w Polsce, Kasia Skopiec, prezes Fundacji Humanosh im. Sławy i Izka Wołosiańskich oraz przedstawiciele uchodźców i organizacji pozarządowych w Polsce. Reprezentant rządu zapowiedział zmiany prawne, adekwatne do obecnej sytuacji i zaprosił do szerokich konsultacji społecznych projektu nowej ustawy.
– Niezbędne jest zaktualizowanie i dostosowanie ich do realiów, ale przede wszystkim stworzenie długoterminowego planu, zaprojektowanie rozwiązań na przyszłość. Zwłaszcza, że wiemy już, z dużym prawdopodobieństwem, z czym przyjdzie nam się mierzyć. Od dwóch lat ciężar działań spoczywa na organizacjach pozarządowych, ale wciąż nie mają one systemowego wsparcia, a wsparcie darczyńców w większości już się skończyło – tłumaczyła organizatorka konferencji, Aneta Żochowska, dyrektorka Fundacji Leny Grochowskie. – Jako fundacja prowadzimy pięć domów uchodźczych, w których mieszka obecnie 900 osób, a finansowaniu ze środków wojewody podlega tylko jeden, którego przyszłość dzisiaj również stoi pod znakiem zapytania. Przez dwa lata, mimo naszych starań, nie udało nam się włączyć pozostałych do zasobów wojewodów. Przyszłość miejsc krótkotrwałego pobytu, ośrodków zbiorowego zakwaterowania, wszelkich hosteli i ich finansowanie to kluczowy aspekt dla około 200 tysięcy uchodźców, którzy w nich przebywają. Musimy pamiętać, że to nie jest ich wybór. W zdecydowanej większości osoby te z różnych przyczyn – niepełnosprawność, starość, przewlekłe choroby, wielodzietne rodziny, młode mamy nie mają gdzie pójść. W przypadku mieszkańców domów uchodźcy prowadzonych przez Fundację są to osoby ze wschodu Ukrainy, których domy i miasta często już nie istnieją. Te grupy wymagają i będą wymagali wsparcia – długofalowej, przemyślanej pomocy systemowej. Zasoby społeczeństwa obywatelskiego i NGS-ów są już na wyczerpaniu w tym zakresie. Nie umieścimy wszystkich w DPS-ach i domach samotnych matek. Równocześnie powinny być wdrożone skuteczne mechanizmy monitorowania osób, których wspieramy długofalowo. A tych, którzy mogą się usamodzielnić, jak najszybciej wspomóc w tym procesie.
Aneta Żochowska podkreślała, że niezbędne jest szersze spojrzenie na wyzwania, przed którymi stoi Polska: w jaki sposób uchodźcy mają się angażować i włączać we wszystkie aspekty życia zawodowego i społecznego, kiedy nie wiedzą np. czy status UKR – identyfikujący osoby przybyłe do Polski po wybuchu pełnoskalowej wojny, będzie przedłużony, czy nie, a jeśli tak to do kiedy? Jak długo ośrodek, w którym mieszkają będzie funkcjonował? Czy wsparcie będzie utrzymane i będą mieli dach nad głową? Wszyscy wokół, organizacje pozarządowe, dyrektorzy szkół, pracodawcy zatrudniający osoby ze statusem UKR, ale przede wszystkim sami uchodźcy żyją w niepewności, co utrudnia lub uniemożliwia pójście naprzód
Władysław Grochowski, jako honorowy ambasador ONZ ds. Uchodźców, zapowiada kontynuację działań na rzecz aktywnego włączania sektora prywatnego w rozwiązywanie problemów społecznych współczesnego świata. Fundacja Leny Grochowskiej i Grupa Arche podejmą się systemowego budowania mieszkań dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i znajdujących się w kryzysie bezdomności, z niepełnosprawnościami, uchodźców, osób opuszczających więzienie. W ciągu czterech lat, do końca 2027 r. planowane jest wybudowanie lub wyremontowanie w pustostanach 500 tego rodzaju mieszkań. Również w tym okresie przygotowane zostaną miejsca pracy i zatrudnienie dla 1 tys. uchodźców i innych osób wykluczonych; w tym celu zrealizowane zostaną inwestycje o wartości 400 mln zł.
Lena i Władysław Grochowscy oraz prowadzona przez nich Fundacja Leny Grochowskiej w grudniu 2023 r. otrzymali Nagrodę Nansena, przyznawaną przez Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców. Międzynarodowe wyróżnienie zostało przyznane za wysiłek włożony w udzielanie schronienia i wspieranie uchodźców w Polsce oraz starania, aby zapewnić im zatrudnienie i bezpieczną przystań wtedy, gdy tego najbardziej potrzebują. Obecnie fundacja prowadzi sieć pięciu Domów Uchodźcy, w których każdego dnia pomoc i schronienie uzyskuje blisko tysiąc osób. W ten zapewniła dotychczas ponad pół miliona bezpłatnych noclegów dla 15 tysięcy osób.
Fundacja Leny Grochowskiej powstała w 2014 r. w ramach Grupy Arche. Jej działalność skoncentrowana była początkowo na organizowaniu powrotów repatriantów do Polski i otaczaniu ich wsparciem adaptacyjnym. Z biegiem lat fundacja rozszerzała swoją działalność o wsparcie osób z niepełnosprawnościami, głównie intelektualnymi. Koncentruje się na tworzeniu miejsc pracy dla osób wykluczonych, prowadzi pracownie ceramiczne, piekarnicze i sieć kawiarni społecznych toMy. Obecnie w 4 lokalizacjach w Polsce (Warszawa, Siedlce, Łochów, Gdańsk) zatrudnia ponad 80 osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi, zespołem Downa, w spektrum autyzmu, z chorobami psychicznymi. Od 2023 roku realizuje również kompleksowy program wsparcia osób w kryzysie bezdomności umożliwiający im podjęcie pracy, kompleksową terapię oraz znalezienie mieszkania. W trakcie pilotażu 10 osób w kryzysie bezdomności otrzyma całościowe wsparcie w 8 mieszkaniach wspieranych. Fundacja jest przedsiębiorstwem społecznym i wszystkie zyski ze swojej działalności inwestuje w projekty na rzecz osób wymagających wsparcia. W ten sposób może rozwijać kolejne programy aktywizacyjne i integracyjne. Już niebawem w Wólce Konopnej koło Siedlec otwarta zostanie Eko Farma. To innowacyjne miejsce, które łączy mieszkania chronione dla osób z niepełnosprawnością i zatrudnienie w powstającym gospodarstwie społecznym. Tam, przy pomocy współmieszkańców i terapeutów, utrwalane i rozwijane będą umiejętności niezbędne do zaspokajania codziennych potrzeb, załatwiania spraw urzędowych czy też budowania i utrzymywania więzi społecznych i rodzinnych. . Aktualnie Fundacja przygotowuje się do adaptacji kolejnych nieruchomości, przeznaczonych na mieszkania wspierane i treningowe dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Dodaj komentarz