Opłaty za wcześniejsze rozwiązanie umów a koszt podatkowy

Autor: Małgorzata Nicewicz

Przedsiębiorcy prowadzący działalność w branży hotelowej zawierają liczne umowy, które w danym momencie wydają się gospodarczo uzasadnione i racjonalne, jednak niekiedy, z uwagi na zmianę okoliczności (obniżka popytu, wzrost kosztów itp.), okazują się znacznie mniej opłacalne niż zakładano. Dążąc do ograniczenia strat przedsiębiorcy decydują się więc na zakończenie współpracy, co zazwyczaj wiążę się z koniecznością uiszczenia kary umownej lub odstępnego (za zgodę na wcześniejsze rozwiązanie umowy). Czy opłaty ponoszone w związku z wcześniejszym rozwiązaniem nieopłacalnych biznesowo umów stanowią dla przedsiębiorców koszt uzyskania przychodów? Opłata kosztem w sensie ekonomicznym Niewątpliwie z perspektywy biznesowej poniesienie wydatków na wcześniejsze rozwiązanie nieopłacalnych umów jest racjonalnie uzasadnione, pozwala bowiem na ograniczenie ponoszonych strat. Wydatki te są niższe niż ustalone w umowie wynagrodzenie, które należałoby uiścić w przypadku dalszego obowiązywania umowy. Oszczędzone w ten sposób środki można przeznaczyć na dalsze inwestycje, które w przyszłości wygenerują przychody. Jednak racjonalność gospodarcza i celowość ekonomiczna ponoszonych wydatków nie przesądza jeszcze o możliwości rozpoznania ich jako kosztu podatkowego. Na gruncie obowiązujących przepisów, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych wprost w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (PDOP). Odstępne czy też kary za przedterminowe wypowiedzenie umowy nie są wymienione w katalogu wyłączeń z kosztów podatkowych, a zatem nie ma przeszkód dla ich rozpoznania jako koszt podatkowy, o ile spełnione są ogólne warunki. Jednak największe wątpliwości interpretacyjne budzi wykładnia terminu poniesienia wydatku „w celu” osiągnięcia przychodów lub zabezpieczenia ich źródła. W wydawanych interpretacjach organy podatkowe niekiedy kwestionują możliwość rozpoznania wydatków na wcześniejsze rozwiązanie umowy za koszt podatkowy z uwagi na brak związku przyczynowo-skutkowego takich wydatków z osiągnięciem przychodów lub zabezpieczeniem ich źródła. Zdaniem organów podatkowych Uzasadniając swoje stanowisko, organy podatkowe wskazują na konieczność odróżnienia ekonomicznego celu poniesienia wydatku od poniesienia wydatku w celu osiągnięcia przychodów podatkowych. Zdaniem organów, kategoria kosztów ponoszonych przez podatnika, określona terminem „koszty uzyskania przychodów”, jest odrębną kategorią, której nie należy wprost wiązać z kategorią kosztów w prawie rachunkowym i nauce ekonomii. Jak wyjaśnił dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji ind [...]